Có nhiều cách để dạy viết. Nên xác định ngay từ đầu là không cần phải đề cập đến cách nào là cách ‘đúng’ hay cách ‘tốt nhất ’ để dạy kỹ năng viết. Trong bất cứ tình huống nào thì cách tốt nhất vẫn sẽ phụ thuộc vào học sinh, loại hình bài viết, hệ thống nhà trường và rất nhiều yếu tố khác nữa. Vì thế, bài viết này không thể định ra 1 cách dạy viết nào là tối ưu cho mọi điều kiện dạy học. Đúng ra là tôi chỉ hy vọng mô tả và đối chiếu để làm rõ sự tương phản giữa 2 phương pháp phổ biến nhưng lại rất khác nhau và tìm hiểu xem bằng cách nào có thể dùng cả 2 phương pháp này trên lớp.
· Phương pháp sản phẩm
· Phương pháp quy trình
· Tóm tắt sự khác biệt
· Dùng phương pháp nào
· Phương pháp này hay phương pháp khác
Phương pháp sản phẩm
Đây là phương pháp truyền thống mà qua đó học sinh được khuyến khích bắt chước 1 bài văn mẫu, thường được giới thiệu và phân tích ngay lúc đầu. Mô hình của phương pháp này có thể sơ lược như sau:
Giai đoạn 1
Cho học sinh đọc bài văn mẫu, sau đó làm rõ các đặc điểm của thể loại bài viết. Ví dụ: nếu học sinh đang học viết thư hành chính, lưu ý học sinh về sự quan trọng của việc phân đoạn và ngữ liệu dùng để diễn đạt các yêu cầu nghiêm túc. Nếu học sinh đang học viết câu chuyện, trọng điểm sẽ là các thủ thuật dùng để làm cho câu chuyện thú vị, và học sinh sẽ tập trung vào ở chỗ nào và bằng cách nào tác giả bài viết sử dụng những thủ thuật này.
Giai đoạn 2
Giai đoạn này bao gồm thực hành theo hướng dẫn của các điểm trọng tâm một 1 cách riêng biệt. Vì thế nếu như học sinh đang học viết thư hành chính, các em có thể được yêu cầu thực hành các ngữ liệu được dùng để diễn đạt các yêu cầu nghiêm túc, chẳng hạn như cấu trúc 'I would be grateful if you would…'
Giai đạn 3
Đây là giai đoạn sắp xếp ý tưởng. Giai đoạn này rất quan trọng. Những ai thích phương pháp dạy viết này đều cho rằng việc sắp xếp ý tưởng còn quan trọng hơn cả chính ý tưởng và quan trọng như là phong cách viết.
Giai đoạn 4
Đây chính là kết quả sau cùng của quy trình viết. Học sinh sẽ chọn lựa giữa rất nhiều các hoạt động viết tương tự. Tự mình, các em sẽ sử dụng các kỹ năng, cấu trúc và từ vựng mà các em đã được học để tạo ra sản phẩm, thể hiện khả năng của những người sử dụng ngôn ngữ lưu loát và thành thạo.
Phương pháp quy trình
Dạy viết theo phương pháp quy trình có khuynh hướng tập trung nhiều hơn vào các hoạt động khác nhau trên lớp nhằm làm cho việc sử dụng ngôn ngữ được tốt hơn ; có thể kể đến các hoạt động như là: suy nghĩ cung cấp thông tin, thảo luận nhóm, viết lại. Phương pháp này có thể có số giai đoạn bất kỳ, mặc dù trình tự cơ bản của các hoạt động có thể diễn tiến như sau:
Giai đoạn 1
Nghĩ ra ý bằng cách suy nghĩ cung cấp ý và qua thảo luận. Học sinh có thể thảo luận các tính chất cần thiết để làm 1 công việc nào đó, hoặc cho biết lý do vì sao người ta nghiện ma túy hoặc cờ bạc. Ở giai đoạn này giáo viên vẫn ở đằng sau để hổ trợ, và chỉ cung cấp ngữ liệu cho học sinh nếu cần thiết để không phải cản trở các em trong trong khi các em đang nghĩ ra ý.
Giai đoạn 2
Học sinh diễn đạt ý thành các ghi chú vắn tắt, và xem xét chất lượng cùng tính hữu dụng của các ý tưởng.
Giai đoạn 3
Học sinh sắp xếp các ý tưởng vào 1 sơ đồ tư duy, sơ đồ mạng, hoặc theo đường thẳng. Giai đoạn này giúp cho việc thể hiện sự liên quan của các ý tưởng theo thứ bậc được rõ ràng hơn, và điều này sẽ giúp cho học sinh trong việc cấu trúc bài viết của các em.
Giai đoạn 4
Học sinh viết bản thảo thứ nhất. Hoạt động này được thực hiện trên lớp và thường là theo cặp hoặc nhóm.
Giai đoạn 5
Cho học sinh trao đổi bản thảo, và như vậy các em sẽ thành ra người đọc các bài viết của nhau. Qua việc phản hồi với tư cách là đọc giả sẽ làm tăng nhận thức của học sinh về việc 1 người viết 1 tác phẩm ra là để cho người khác đọc, và từ đó các em có thể làm cho bài viết của mình tốt hơn.
Giai đoạn 6
Các bản thảo được trả về và được chỉnh sửa cho tốt hơn dựa trên phản hồi của các bạn trong lớp.
Giai đoạn 7
Học sinh viết lại bài lần sau cùng.
Giai đoạn 8
Một lần nữa học sinh lại trao đổi và đọc bài viết của nhau và có thể ghi vào lời đáp hoặc câu trả lời.
Tóm lược các sự khác biệt
Hoạt động viết theo quy trình có những đểm tương đồng với cách học dựa theo nhiệm vụ ở chỗ học sinh khá tự do trong khi thực hiện hoạt động. Học sinh không bị gò bó vào từ vựng hay các điểm ngữ pháp được mớm trước. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn hướng sự quan tâm đến sản phẩm của hoạt động viết (bản thảo cuối cùng). Mục tiêu của phương pháp này là đạt đến sản phẩm tốt nhất có thể được. Sự khác biệt giữa phương pháp theo quy trình và phương pháp tập trung vào sản phẩm là ở chỗ sản phẩm của hoạt động viết thì không thể định trước.
- Phương pháp quy trình
bài văn là nguồn để so sánh
khởi đầu với ý tưởng
có hơn 1 bản thảo
mang tính bao quát hơn, tập trung vào mục đích, chủ điểm, thể loại viết và người đọc là điểm nhấn
hợp tác
quy trình viết sáng tạo là quan trọng
- Phương pháp sản phẩm
dựa theo bài văn mẫu
việc sắp xếp ý tưởng quan trọng hơn cả ý tưởng
có 1 bản thảo
thực hành theo hướng dẫn các cấu trúc đặc biệt
từng các nhân
sản phẩm sau cùng là quan trọng
Dùng phương pháp nào
Việc quyết định chọn phương pháp nào là tùy thuộc vào giáo viên, học sinh, và thể loại bài viết. Một vài thể loại bài viết phù hợp với phương pháp này hơn phương pháp khác. Ví dụ; thư hành chính, hoặc bưu thiếp là những thể loại bài viết có những đặc điểm cố định, có thể phù hợp hơn với phương pháp sản phẩm mà ở đó điểm nhấn là ở dạng thức, văn phong, bố cục và ngữ pháp ; những cái sẽ hổ trợ học sinh rất nhiều với thể loại bài viết này.
Các thể loại viết khác như là viết luận tự do và văn kể chuyện có lẽ phù hợp với phương pháp theo quy trình mà điểm nhấn là ý tưởng của học sinh. Các hoạt động tự do phù hợp cho việc suy nghĩ cung cấp ý tưởng và thảo luận nhóm, và sự hợp tác trong khi viết và trao đổi bài văn giúp học sinh hướng bài viết của mình vào người đọc, như thế sẽ làm cho bài viết tốt hơn.
Phương pháp này hay phương pháp khác
Cả 2 phương pháp dạy viết không hẵn là đối nhau. Tôi cho là phương pháp quy trình, tức là viết lại bản thảo và hợp tác với nhau có thể kết hợp với việc nghiên cứu các bài viết mẫu trên lớp.
Cái mà tôi rút ra được từ phương pháp quy trình là hoạt động hợp tác, thảo luận là những hoạt động quan trọng trong việc nghĩ ra và sắp xếp các ý tưởng. Một khi học sinh đã viết xong bản thảo đầu tiên thì các bài viết mẫu có thể được đưa vào như là các bài văn để đối chiếu.
Lightbown nhận thấy rằng tiến trình học có vẽ như là tốt nhất trong những tình huống khi mà học sinh biết rõ những gì các em muốn nói và sự can thiệp của giáo viên giúp cho các em thấy rõ là có 1 cách nhất định để diễn đạt những điều muốn nói đó.Vì thế, sự can thiệp của giáo viên với các bài văn mẫu có thể hổ trợ cho tiến trình học.
Tôi cũng thích kết hợp việc cho học sinh trao đổi bản thảo nhằm làm cho các em trở thành người đọc bài viết của nhau. Đây là 1 phần rất quan trọng của quá trình viết vì chính qua phản hồi của người đọc, trong giai đoạn hợp tác viết theo nhóm và khi đọc bài của nhóm khác mà học sinh sẽ nhận thức sâu hơn về việc 1 người viết chính là để cho người khác đọc.
Written by Vanessa Steele
http://www.teachingenglish.edu.vn/vi-VN/Kinh-nghiem-giang-day/Trung-hoc/So-sanh-phuong-phap-day-viet-theo-san-pham-va-phuong-phap-day-viet-theo-quy-trinh.html
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét